Cadde Sokak İstanbul – 8 İstanbul Fatih’te suriçi sokak ve caddelerinin isim hikayelerine devam ediyoruz. Bu kez geçmişte ilim merkezi olarak da kullanılan bir caminin külliyesindeki medreseden ismini alan bir sokaktayız. Fatih Camii’nin iki yanında sıralanan dörderden sekiz adet olmak üzere inşa edilen “yüksek ihtisas” medreselerine “Semâniye” (sekizli) veya “Sahn”, yahut her iki ismin terkip halinde kullanılmasından oluşan “Sahn-ı Semân” adları verilmiştir.

Sahn-ı Semân medreselerinde okutulacak eserleri Fatih Sultan Mehmed, Molla Hüsrev, Ali Kuşçu ve Vezîriâzam Mahmud Paşa’nın birlikte belirledikleri rivayet edilir. Külliye vakfiyesinde, Sahn medreselerinin her birine, başlangıç ve giriş ilimleriyle aklî ve naklî ilimleri iyi bilen birer eğitimci tayin edilmesi, eğitimcilere yardımcı olarak seçilenlerin özet kitapları öğretebilecek, teferruatlı olanları öğrenip anlayabilecek kabiliyette olması öngörülüyordu. Ancak okutulacak kitaplara dair ayrıntı verilmemektedir. Zaman içerisinde okutulan eserlerin yerine yenileri konulduğu veya onlara ilaveler yapıldığı gibi eğitimcilerin kendi tercihlerine göre başka eserler de okutabildikleri bilinmektedir. Medrese programındaki dersleri aklî ve naklî ilimler; ayrıca doğrudan ve dolaylı olarak okutulan dersler olmak üzere sınıflandırmak mümkündür.

TIP EĞİTİMİ DE VERİLİYORDU

Tetimme medreselerinde orta (iktisad) ve Sahn-ı Semân’da ileri (istiksâ) seviye eserler okutulurdu. Bu medreselerde matematik ve doğa bilimleri de öğretilirdi. Tetimme medreselerinde daha çok mantık, belâgat, nahiv ile kelâm ve fıkıhtan bazı eserler okunurken Sahn-ı Semân medreselerinde kelâm, fıkıh ve fıkıh usulü, felsefe, geometri (hendese), aritmetik (hesap) ve astronomi (heyet) gibi ilimler tahsil edilirdi. Sahn-ı Semân’da bunlara ilaveten teorik ve pratik tıp eğitiminin yapıldığı Tıp medresesi yahut Darüşşifa, daha çok insanların sağlık problemlerini çözme ve tedavi etmeyi amaçladığı için medrese programı içinde ayrıca belirtilmemektedir.

Bugün tetimmeler sokak olarak bilinen sokaktaki bina ilköğretim binası olarak kullanılmaktadır. Tetimme medreseleri zamanında medreselerde yüksek öğrenim bölümüne hazırlanmak için okunuyordu. Sahn-ı Seman’a girenler, önce Tetimme medresesine alınırdı. Bu medrese Sahn-ı Seman’ın idadisi durumundadır. Medreselerde hücre sahipliğine hak kazanan öğrenciler ulemadan sayılırdı.

Sahn-ı Seman’ı bitirenler, müderris, kadı, hakim ve devletin diğer bütün hizmetlerinde görev alabilecek düzeyde sayılırdı. Tanzimat’la birlikte, değişik meslekler için okullar açıldığından medrese eğitimi görenler için yalnızca ilmiye, bölümü kaldı. Gün geçtikçe eski ilgisini kaybeden Sahn-ı Seman medresesi, Cumhuriyet döneminde diğer medreseler gibi kapatılmıştır. Bugün bir sokakta da Tetimme Medreseleri’nin  ismi yaşamaktadır.

Kaynak:

http://www.e-tarih.org/sozluk.php?sd=sozlukdetay&id=334