Adını Hakimden Alan Cadde

Cadde Sokak İstanbul – 1 İstanbul için nice kitaplar ve şiirler yazıldı. Bestelenen yüzlerce şarkı ve çekilen sayısız belgesel filmler arasında belki de en öz ve kısa anlatımla bu şiir hissettiklerimi özetlemeye yetiyor. Divan Şairi Nedim ne güzel ifade eder İstanbul’un eşsizliğini;

Bu şehr-i Sitanbul ki bi misl ü behâdır
Bir sengine yek pâre Acem mülkü fedâdır
Bir gevher-i yekpare iki bahr arasında
Hurşîd-i cihan-tâb ile tartılsa sezâdır

(Günümüz Türkçesiyle)

Bu İstanbul şehri ki, paha biçilmez ona
Tüm İran mülkü feda olsun tek bir taşına
Öyle tek bir incidir iki deniz arasında
Yeridir dünyanın güneşi ile tartılsa.

İçinde yaşadığımız mahallelerin her gün yürüdüğümüz sokak ve caddelerin de birer isimleri var. Bu yazılarımızda sokak ve caddelerimizin isimleri nereden geliyor ve hikayeleri neler acaba bunları inceleyeceğiz. Elbette bir ülke nüfusuna sahip İstanbul’un tamamı olmayacak, konakları yazdığımız gibi “suriçi” cadde ve sokaklarının ilginç hikayelerini takip edeceğiz.

MÜSTANTİK CADDESİ

Konak hikayelerini paylaştığımız bir yazıda ismi geçmişti ve İstanbul Sokaklarının İsim babası dediğimiz merhum Osman Nuri Ergin Bey in aziz hatırasıyla bu çerçevede İstanbul’umuzu tanımaya devam edelim istiyoruz. Hikayesini ve hatırasını paylaşacağımız ilk cadde Müstantik Caddesi;

Müstantik; İstintak eden, soran. Mahkemede ilk ifadeyi alan, ilk soruşturma tahkikatı açan hâkim.  Sorgu hâkimi. Sual soran. Sorguya çeken. Aslı itibariyle nutuk kelimesinden gelen müstantik kelimesi Arapça kökenli Osmanlıca bir isimdir.

1992 yılına kadar ülkemizde mevcut olan bir hakimliktir. Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’ na göre tahkikat yani soruşturma ikiye ayrılırdı; ilk tahkikat  ve son tahkikat. Hazırlık soruşturması (savcılık soruşturması) sonucunda bazı delillerin toplanamaması ve benzeri sebebiyle ,ağır cezalık suçlarda zorunlu olarak, “sorgu hakimliğine” talepte bulunulurdu. Sorgu hakimi (müstantik) ilk soruşturmayı yapar, delilleri toplar ya men’i muhakeme kararı verir ya da ilgili mahkemeye dava açardı. Tutuklama yetkisi vardı fakat hüküm verme yetkisi yoktu.

TÜRKÜSÜ DE VAR

Bu kelimeye aşina olanların belki aklına bir türkü gelir. Dinleyince sizler de aslında bunu duyduğunuzu anımsayacaksınızdır elbette. Kastamonu yöresine ait olan bu türkü “Mapushane Çeşmesi” olarak bilinir. 

Mapushane çeşmesi
Yandan akıyor yandan
Mahpusluk bir şey değil
Ayrılık var bir yandan
Ben verem oldum yar yoluna

Duvarı deleyim mi
Yanına geleyim mi
Aç kapıyı gardiyan
Beş altın vereyim mi
Ben verem oldum yar yoluna

Oy müstantik müstantik
Tabancamı ver bana
Tabancamın kirinden
On yıl verdiler bana
Ben verem oldum yar yoluna 

Kaynak: 

https://www.ensonhaber.com/istanbul-sokaklarinin-isim-babasi.html

https://sarkisozu.xyz/kastamonu-yoresi-turkuleri/mapushane-cesmesi/sarkisozleri/

https://osmanlica.ihya.org/mustantik-nedir-ne-demek.html

3 thoughts on “Adını Hakimden Alan Cadde

  1. ceza mahkemeleri usul kanunu değil ceza muhakemeleri usul kanunu olacak. faydalı çalışmalarınız için çok teşekkür ederiz. beğenerek takip ediyoruz…

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir