Bu Caddenin Tarihi Bir Okulla Başladı

Cadde Sokak İstanbul – 6 İstanbul’da Fatih Camii’nin kapılarından birisine kadar gelen geniş ve uzun bir caddenin adı Darüşşafaka Caddesidir. İsmi aslında aşina olduğumuz ve bugün hala eğitim kurumu olarak ayakta olan bir teşkilattır. 1873 yılında İstanbul’da kurulan, maddi imkanı yetersiz olan çocuklara parasız okuma imkanı veren parasız yatılı diye tabir edilen öğretim şekliyle hizmet veren bir kurumdur. Darüşşafaka kelimesi “Şefkat Yuvası” anlamına gelmektedir. 1873 yılından 1993 yılına kadar eğitim ve öğretimini sürdüren Darüşşafaka Lisesi Maslak’ta yapılan yeni binasına taşındı.  Türkiye’nin eğitim alanında ilk sivil toplum kuruluşu olma özelliğini taşır. Bugün okul binası aslına uygun şekilde bir devlet okulu olarak hizmet etmeye devam etmektedir.

Osmanlı zamanında toplumsal gelişime verilen önemin sonucu olarak pek çok sivil toplum kuruluşu hayat buldu. İnsanlar birbirleriyle dayanışmalarını bu kurumlar sayesinde perçinleme imkanı buluyordu. Darüşşafaka kelimesinin içinde geçen “dar” ismiyle kurulan onlarca kurum vardı.

OSMANLI’NIN SOSYAL KURUMLARINDAN BAZILARI

Dar kelimesi arapça sıkça kullanılan ev, diyar demektir. Kökeni farsça bir kelimedir. Yer, mekân, konak. Ev, yer, yurt, dünya anlamlarına da gelir. Osmanlı’da sosyal hayatı güçlendiren ve toplumun kenetlenmesine de katkı sağlayan bugün bir kısma isim değiştirse de kurumsal olarak devam edenlerin bazıları şöyledir:

Darülaceze: Acizler ve düşkünler evi, bakımyurdu anlamında kullanılır.

Darülbedayi: Dârülbedâyi ya da asıl adıyla Dârü’l-bedâyi-i Osmânî, 27 Ekim 1914 tarihinde İstanbul Belediyesi bünyesinde konservatuvar olarak açıldıktan sonra okul hüviyetinden çıkıp bir tiyatro topluluğuna dönüşen; halen İstanbul Şehir Tiyatroları adıyla varlığını sürdüren sanat kurumudur.

Darülelhan: Dârülelhan, Osmanlı Devleti’nin ilk resmi müzik okulu olarak İstanbul’da 1917-1927 arasında faaliyet gösteren dört yıllık eğitim kurumu. Osmanlı Devleti’nde Maarif Nezareti’ne bağlı okullarda öğretmenlik yapmak üzere hem Türk hem Batı müziğinin bilen öğretmenler yetiştirmek amacı ile kuruldu.

Darüleytam: Balkan ve I. Dünya savaşlarında kimsesiz kalan çocukları barındırmak ve bir meslek edindirmek amacıyla kurulan müesseselerin adıdır. “Yetimler yurdu, yetimhane” anlamına gelen dârüleytam; Maarif Nâzın Ahmed Şükrü Bey’in teklifiyle 12 Teşrinisani 1330 tarihinde kurulmuş ve önceleri İttihat ve Terakkî Fırkası’na bağlı olarak 1331 (1915) yılı başlarından itibaren faaliyete geçti. İlk müdürü bu fırkanın İstanbul merkez başkanı Kemal Bey, ilk genel müdürü ise Kastamonu mebusu İsmail Mahir Efendi’dir. Özellikle Birinci Dünya Savaşı sırasında bilhassa doğu, güneydoğu ve batıda birçok bölgemiz; Rus, İtalyan, Yunan ve Fransız işgal kuvvetlerinin kıyımına uğradı. Bu açıktan zulüm sırasında açıkta kalan binlerce çocuk, İstanbul ve düşman işgaline uğramayan bazı illerimize getirildi.

Darülfünun: Darülfünun Arapça dar ve fünun sözcüklerinden türetilmiş, “üniversite” anlamında kullanılan bir sözcüktür. Aynı zamanda 1900 yılında Avrupa üniversiteleri tarzında kurulan Darülfünun-ı Şahane veya İstanbul Darülfünununu ifade eder. Bu kurum 1933 reformuyla İstanbul Üniversitesi’ne dönüştürüldü.

Darülhadis: Hadîs ve bununla ilgili şeyleri öğretme mektebi anlamına gelir.

Darülkurra: Darülkurra, Ortaçağ İslam ülkelerinde, Kur’an okuma yöntemlerini öğreten medrese bölümüdür. Ayrıca, Cami, mescit gibi yerlerin hemen yanında yapılan kuran okuma yeridir. Bir tek kubbesi olan, iki göz revaklı, fevkâni bir yapı olan Darül-kurra’nın kubbesi medrese kubbelesiyle aynı düzeydedir.

Darülmesai: Atölye anlamına gelir. Aynı zamanda dikim evleri demektir. Savaş malzemeleri ve kıyafetler dikilir. Kızılay (Osmanlı zamanında Hilal-i Ahmer) bünyesinde bir kurumdur. (Fakir kadın ve çocuklara meslek öğretir ve cepheye kıyafet gönderirlerdi. Bu kuruma M.Akif Ersoy İstiklal Marşını yazdığında kazandığı 500 liralık ödülü bağışlamıştı.

Darülmuallim : Abdülmecid döneminde açılan, erkek öğretmen okuludur.

Darülmuallimat : Abdülmecid döneminde açılan kadın öğretmen okuludur.

Darülmaarif : Abdülmecid döneminde açılan ve devlet memuru yetiştiren okuldur

Darüzziyafe: Aşevi demektir. Çoğunlukla bir cami bünyesinde yapılan, bazen bir camiden ayrı olarakta oluşturulan ve fakirlere özellikle yemek yardımı yapmak amacı ile kurulan ve vakıf niteliğinde olan kuruluş.

Meraklısına: Darüşşafaka Eğitim kurumunda ünlü isimlerden bazıları eğitim verdi bazıları da eğitim gördü. Darüşşafaka’da eğitim vermiş ünlü isimler: 1. Namık Kemal , 2. Ahmet Mithat Efendi , 3. Sait Faik Abasıyanık , 4. Selim Sırrı Tarcan , 5. Yahya Kemal Beyatlı ,  6. Yavuzer Çetinkaya. Darüşşafaka’da eğitim almış ünlü isimler : 1. Ahmet Rasim , 2. Aziz Nesin, 3. Vasfi Mahir Kocatürk , 4. Tekin Aral , 5. Tolga Aşkıner , 6. Berna Moran , 7. Yalçın Pekşen , 8. Çetin Alp

Kaynaklar :

https://www.darussafaka.org/hakkimizda/cemiyet/tarihce

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir