Suriçi Konakları – 14 Bizans döneminden bugüne kadar İstanbul’da meydanlar hep önemli alanlar oldu. Beyazıt Meydanı’nda Bizans zamanında Theodosius Sarayı inşa edildi. Geçmiş imparatorlukların heybetlerini meydan ve saraylar sayesinde tescilleme felsefesiyle hareket ettiklerini anlayabiliyoruz. Tabi sarayların ihtiyacı olan suyun tedariki için sarnıç ihtiyacı da vardı.
Bu meydana yakın ve o zaman ki su ihtiyacını giderecek sarnıçlar da yapıldı elbette. Beyazıt’tan Çemberlitaş’a yürüdüğünüz zaman II.Mahmut Türbesi’nin tam karşısında gördüğünüz Arif Paşa Konağı işte tam da bu bahsedilen Sarnıcın (Theodosius Sarnıcı – Şerefiye Sarnıcı) üzerine inşa edildi. Theodosius Sarnıcı; tarihin erken çağlarından beri İstanbul’un su ihtiyacını karşılayan sarnıçlardan birisidir. Eminönü Belediyesi eski hizmet binasının altında yer almaktadır. Sarnıcın MS.408 ve MS.450 tarihleri arasında İmparator II. Theodosius tarafından inşa ettirildiği düşünülmektedir.
Bir Bina Kaç Çeşit Kullanılabilir ki?
Şehremaneti Binası, İşgal Karargahı, Konservatuvar…
Geçmişte farklı türden hizmetler veren konağın yapılış tarihi tüm araştırmalara rağmen bulunamadı. Ahşap konağın 1850 yılında yaşanan Hoca Paşa yangını esnasında büyük tahribat geçirmiş olması da ihtimal dahilindedir. Arif Paşa Konağı, İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra, Şehremaneti’nce satın alınıp kapsamlı bir tadilat geçirdikten sonra 31 Ocak 1912 tarihinden itibaren İstanbul Şehremaneti Binası olarak kullanılmaya başlandı. ( Şehremaneti, Osmanlı İmparatorluğu’nda, bugünkü belediye zabıtası görevini yapan, şehrin temizlik ve güzelliğiyle ilgilenen yerel yönetim.) Bina 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Mütarekesi sonunda, İstanbul İtilaf Devletlerince işgal edildiğinde, dönemin Şehremini Cemil Topuzlu’nun tüm karşı çıkmalarına rağmen, General Chaphy komutasındaki Fransız işgal kuvvetlerince 1 Ekim 1923 tarihine kadar askeri karargah olarak kullanıldı. Daha sonraları, 1920’ lerin sonlarında konservatuar binası (Dar-ül Elhan) olarak kullanıldı.
Nihayet Eminönü Belediye Binası Oldu.
1984 yılından 2009’a kadar Eminönü Belediye Binası olarak hizmet verdi. Son restorasyondan sonra bina bir süre İBB Emlak Yönetim Daire Başkanlığı olarak kullanıldı ve şimdilerde Dünya Yerel Yönetimler ve Demokrasi Akademisi Vakfı olarak kullanılmaktadır. (WALD)
Konağın sahibi ARİF PAŞA Kimdir ?
Bahsi geçen 1800’lü yılların sonu ve 1900’lü yılların başını içeren dönemde, İstanbul’da ikamet etmiş ve önemli devlet görevlerinde bulunmuş iki Arif Paşa bulunmaktadır.
(AHMED) ARİFİ PAŞA Devlet adamı, diplomat; 1830 ‘da İstanbul’da doğdu. Çeşitli devlet görevlerinde bulundu. 1879 senesinde vefat etti. Arabça, Farsça, Fransızca ve Almanca’yı anadili gibi konuşur ve yazar; Türkçe elyazısı hattat denilecek kadar güzel, edib, zarif, gayet nazik, mücessem iffet ve namus sahibi bir devlet adamıydı.
ARİF PAŞA (AHMED) Fen adamı – asker; İkinci Abdülmecit zamanında Liva rütbesiyle Hazine-i Hassa Emlak Hümayun baş mühendisliğinde bulunarak pek çok hizmetler ifa etmiştir. Abdülmecit ve Abdülaziz’in kurenalık hizmetlerinde bulunan ve sonra istinaf mahkemesi azası olan Emin Nihad Beyin oğludur. 1859 da Üsküdar’da doğmuştur. Abdülhamit devrinin değerli ve lekesiz tanınmış paşasıdır. 1907 de vefat ederek Karacaahmed aile kabristanına defnedilmiştir.
Kaynak:
“Mecelleiumuri Belediye”, Osman Engin – “İstanbul Ansiklopedisi” 2. Cild S:1010-1011
“KONSERVATUVAR HATIRALARIM”, Cemal Reşit Rey – Mayıs 1976 tarihli aylık Orkestra dergisinden (1984)
www.ito.org.tr/itoyayin/0026608.pdf