MERCAN SARAYI DENİRKEN YANIKSARAY OLMUŞ
Suriçi Konakları – 6
Mehmet Emin Ali Paşa Konağı; İstanbul Suriçi Beyazıt Fuat Paşa Caddesi üzerinde,bir zamanlar Osmanlı konakları arasında çok önemli bir yere sahipti. Maalesef günümüze kadar gelemeyen diğer konaklar gibi o da tarihin hüzünlü sayfalarında yerini aldı. Bu konak bir zamanlar İstanbul’un içinde,son dönemde yapılan konakların en büyüklerinden biriydi. Beyazıt’ta Mercan Yokuşu başında,Haliç’e ve Boğaz girişine hakim bir yerde bulunan bu konak Mercan Sarayı olarak da anılırmış. Geçirdiği yangınlardan sonra adı Yanıksaray’a evrilen Ali Paşa Konağı maalesef zamana yenik düşen konaklar arasında yerini aldı.
BİR ZAMANLAR BURADA ÖĞRENCİ YETİŞİYORDU
ÖNCE MEŞİHAT SONRA GENELKURMAY
Döneminin en büyüklerinden olan Mehmet Emin Ali Paşa Konağı, Paşa’nın 1871 yılındaki vefatı üzerine, devlet tarafından ailesinden satın alınmıştır. Bir süre meşihat makamı olarak adlandırılan Şeyhülislam makamı olarak kullanılmıştır. Daha sonra konak hanım sultanların ikametine ayrılmıştır. 1893 yılında ise mektebi Mülkiye’ye öğrenci hazırlayan Mercan İdadisi adıyla okul olarak kullanılmıştır. Yine daha sonra Erkan-ı Harbiye yani Genelkurmay başkanlığı olarak kullanılmıştır. 1911 mercan yangınında ağır bir tahribata maruz kalmıştır. Bu tür konakların duvarları kagir olup kat döşemeleri ve çatı ahşap olarak inşa edilmekteydi. Yangın sonrası sadece duvarları kalan yapı zaman içinde yıkılmıştır.
Binadan geriye pek bir malzeme kalmamıştır. 1950’lere kadar tarihi yarımada silüetinde görünen saray dönemin valisi F.Kerim Gökay tarafından tamamen yıktırılmıştır. 1980’lerde yerine Mercan Kat Otoparkı yaptırılmıştır.
MEHMET EMİN ALİ PAŞA KİMDİR?
Mehmet Emin Ali Paşa, 1815 yılında doğmuştur. Hali vakti yerinde olmayan bir ailenin çocuğu idi. Babası Mısır çarşısının kapıcısı idi. Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Dönemi’nin Mustafa Reşit Paşa ve Keçecizade Fuat Paşa ile birlikte en önemli üç devlet adamından biridir. Sultan Abdülmecit ve Sultan Abdülaziz saltanatlarında 5 kez olmak üzere toplam 8 yıl 3 ay sadrazamlık yapmıştır. Ayrıca Londra Büyükelçiliği, İzmir ve Bursa valiliği, Meclis-i Vala reisliği, Meclis-i Tanzimat reisliği ile birlikte toplam sekiz kez hariciye nazırlığı görevinde bulunmuştur. Mehmet Emin Ali Paşa, Tanzimat devrinde 1871’e kadar çeşitli mevkilerde Osmanlı idaresini ve dış siyasetini elinde tuttu. Bazen hariciye nazırı bazen de sadrazam olarak devlet idaresinin en üst düzeyinde bulundu.
Kaynak: Yeditepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Gözde Çelik’in ‘’İstanbul Tarihi Yarımadası’nda Tanzimat Dönemi Kagir Konakları’’ isimli çalışması