BU KONAKTAN KİMLER GELMİŞ KİMLER GEÇMİŞ
Suriçi Konakları – 3
Fatih’te eskiden pek çok sayıdaki paşa konaklarından bugüne kadar ulaşanlardan birisi de Horhor Cad. 13 No.daki Abdüllatif Suphi Paşa konağıdır. Bu konak sadece mimari açıdan değil, onu yaptıran Abdüllatif Suphi Paşa (1818-1886) ve onun oğlu Hamdullah Suphi Tannöver’in (1885-1966) burada oturmuş olmaları bakımından da Türk Kültür Tarihi için büyük bir öneme sahiptir.
ABDÜLLATİF SÜPHİ PAŞA KİMDİR?
Mora’da Trepoliça’da 1818’de Abdurrahman Sami Paşa’nın (1795-1875) oğlu olarak doğan Abdüllatif Suphi Paşa, Mora isyanından sonra babası ile beş yaşında Mısır’a göç etmek mecburiyetinde kaldı. Orada yetişti ve Mısır Valisi, Mehmet Ali Paşa’nın özel kâtipliğinde bulundu. Otuz yaşında iken babası Abdurrahman Sami Paşa ile İstanbul’a geldi. 186l’ de babası Maarif Nazırı olduğunda aynı kabinede Evkaf Nazırlığına getirildi. Sonra Maarif Nazırlığı (Milli Eğitim Bakanı), Suriye Valiliği, Maliye Nazırlığı ve Ticaret Nazırlığı yaptı.
NARGİLE ATEŞİYLE KÜL OLMUŞ
Abdüllatif Suphi Paşa, Horhor’daki kendi ismi ile anılan bu konağı, 1854’de bir İtalyan mimara yaptırmıştı. Bunun hikâyesi kısaca şöyledir: Abdüllatif Suphi Paşa Horhor’da, Sadaret Kethüdası Hâdi Efendi’nin 40 odalı ve 20.000 m2 arazi üzerinde, geniş bahçe içindeki köşkünü satın almıştı. Kışın burada, yazın da Küçük Çamlıca Tepesindeki yazlık köşkünde kalırdı. Horhor’daki bu ahşap konağa ek olarak yeni bir konağı, Selamlık olarak yaptırdı. Ahşap Konak şarklı bir misafirin nargilesinden düşen ateşle 1845’te yanınca, ahşap konağın yerine, bu taş konağı, harem dairesi olarak bir İtalyan mimara yaptırdı, inşaatı 1854’te bitti. Hâlen ayakta duran kısım bu bina olup, selamlık kısmı yanmış ve bir zaman ilkokul olarak kullanılan yaverler dairesi harap olmuş, sokak aşın olan ahırlar gibi ortadan kaybolmuştur.
SADECE KONAK DEĞİL İLİM AKADEMİSİ
Konağı yaptıran Abdüllatif Suphi Paşa üç defa Maarif, beş defa Evkaf, iki defa Maliye ve bir defa da Ticaret Nazırlığı yapmış, ülkemizde müzelerin gelişmesini sağlamış, İstanbul Arkeoloji Müzesini tesis ederek Müdürlüğüne Osman Hamdi Bey’i getirmişti. Sanayi-i Nefise Mektebi’nin açılmasını da sağlamış olan Abdüllatif Suphi Paşa tanınmış bir para koleksiyonuna sahip idi ve bizde ilk defa paralar üzerine üç ciltlik bir kitap yazmıştı.Abdüllatif Suphi Paşa fransızca, latince, yunanca, arapça ve farsça bildirdi.Bir çok batılı dilleri bildiğinden kendisine halk arasında Frenk Suphi Paşa denilirdi. Horhor’da yaptırdığı bu konakta, Hindistan, Afganistan ve İran’dan başka Avrupa’dan gelen bilim adamlarını da misafir ederdi. Bunlardan en ünlüleri Fransız Renan ile Alman Dr. Mordman’dır. Bu konak o zaman bir özel ilimler akademisi gibiydi ve üst kattaki büyük kubbeli salonda doğudan ve batıdan gelen ilim adamlan ile İlmî münakaşalar yapılırdı.
ÜÇ MİLLİ EĞİTİM BAKANI YETİŞTİREN BİR AİLE
1950 yılından sonra Türk Ocaklan tekrar açılma imkânı bulunca, o zaman milletvekili olan Hamdullah Suphi Tannöver, Türk Ocaklan Merkezini bu konağın bir köşesinde kurdu. Türk Ocağının Kültür Başkanlığı’na, Prof.Dr.Kâzım İsmail Gürkan getirilmiş olup, bu konakta Türkiye’nin ileri gelen fikir, ilim ve sanat adamları toplanarak Abdüllatif Suphi Paşa’nm zamanındaki geleneği devam ettirirlerdi. Hamdullah Suphi Tanrıöver’in 1966’da vefatından sonra eşi Saide Hanım ile oğlu Demir Tannöver’e ve küçük oğlu rahmetli Özkul’un oğluna miras kalan Abdüllatif Suphi Paşa Konağı, Sami Paşa, Suphi Paşa, Hamdullah Suphi Tannöver gibi üç Milli Eğitim Bakanı yetiştiren bu aileden 1970’ de satın alınarak İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof.Dr.Nâzım Terzioğlu tarafından Rektörlük binası yapılmıştı. 1984 ’ de Rektörlük Beyazıt’taki İstanbul Üniversitesi Merkez Binasına taşınınca Abdüllatif Suphi Paşa konağı da, rahmetli Ord.Prof.Dr. Süheyl Ünver’in 1933’te kurduğu İstanbul Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji Kürsüsüne tahsis edildi. Böylece bu tarihi eser Avrupa’nın en eski Tıp Tarihi ve Deontoloji Kürsülerinden birinin binası olarak Türk Kültür Tarihindeki önemli görevini devam ettirmektedir
Kaynak:
Prof. Dr. Arslan Terzioğlu, Türk Dünyası, Tarih Kültür Dergisi, “Bizde Müzecilik ile Nümizmatik Biliminin Kurucusu Abdullatif Suphi Paşa ve Onun Tesis Ettiği Abdullatif Suphi Paşa Konağı”
http://www.mimdap.org/?p=11616